Πρωτοχριστιανικό οινοποιείο στην θέση Βερβά ή Καστρί στο Δίστομο

Κλείνει σχεδόν ένας χρόνος από τότε που βγήκε στο φως μια πρωτοχριστιανική βιοτεχνική εγκατάσταση στο Δίστομο στην περιοχή Βερβά, όπου ακόμη και σήμερα είναι κατ' εξοχήν περιοχή με αμπέλια

*( βλέπε προηγούμενο άρθρο για τον Παυσανία ).
Η ανασκαφή έγινε επειδή περνούσε από εκείνο το σημείο ο αγωγός του φυσικού αερίου με επιβλέποντα αρχαιολόγο, γιατί όλη η ζώνη του Διστόμου και η ευρύτερη, μέχρι και λίγο έξω απ' αυτό, είναι αρχαιολογική.
Βρέθηκαν αποθηκευτικοί χώροι, κάποια νομίσματα, εργαλεία, ένα κόσμημα καθώς και κεραμιδωτοί τάφοι αλλά χωρίς κτερίσματα.
Αξιοσημείωτα είναι τα δάπεδα των δωματίων που το καθένα έχει κι άλλο σχέδιο.
Κρίμα που δεν ορίστηκε επισκέψιμος χώρος γιατί είναι ένα απ' τα σημαντικότερα ευρήματα. Πέρα απ' το Δημοτικό και το Γυμνάσιο Διστόμου, δεν το επισκέφτηκε κανείς.
Πρέπει επίσης να τονιστεί και η αδιαφορία του Δήμου όταν η εφορεία αρχαιοτήτων που υπαγόμαστε ζήτησε την βοήθεια του για συνεργασία. Αλλά είπαμε ο πολιτισμός με την κομματική μωροφιλοδοξία δεν συνάδει.

Μια μικρή περιγραφή

Στην πρώτη φωτογραφία διακρίνεται βάση αποθηκευτικού χώρου του κρασιού και η υδρορροή.

Στην δεύτερη δείγμα τεχνικής του τοίχου που χωρίζει τα δωμάτια.

Στην τρίτη άλλος αποθηκευτικός χώρος και δείγμα δαπέδου.

Στην τέταρτη την πέμπτη και την έκτη η αποκάλυψη των τάφων και τα οστά.

Υπεύθυνη αρχαιολόγος ήταν η Άννα Λουκίδου.

ΠΗΓΗ: ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ : DISTOMO BLOG

Διατηρητέα κτίρια στο Δίστομο από το 1817. Φωτογραφίες και σχόλια από την ιστοσελίδα του Υπουργείου περιβάλλοντος, ενέργειας και κλιματικής αλλαγής

Το σπίτι του 1817. Πολύ παλαιά παραδοσιακή κατασκευή έχει αλλοιωθεί από το σοβάτισμα, διατηρεί όμως αρκετά μορφολογικά στοιχεία, όπως η διαμόρφωση της εισόδου του ισογείου.ζάντας

Άλλο ένα σπίτι από το 1866. Παλαιά και ωραία παραδοσιακή κατασκευή, με τοξωτά ανοίγματα (συχνό φαινόμενο για το Δίστομο), χωρίς όμως το γνωστό γείσο της στέγης. Ευρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση λόγω της πρόσφατης ανακαίνισης που έγινε

Χτες ( 27 Νοεμβρίου 2010 ) ο φίλος μου και διαχειριστής του blog Στείριδα από το γειτονικό Στείρι, που δεν είναι η πρώτη φορά που με βοηθάει, μου έστειλε κάτι που ανακάλυψε, από την επίσημη ιστοσελίδα του ''Υπουργείου περιβάλλοντος, ενέργειας και κλιματικής αλλαγής''.

Το Παλιό Δημοτικό Σχολείο σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο

Πρόκειται για παραδοσιακούς οικισμούς και διατηρητέα κτίρια.
Βρήκαμε λοιπόν και από το Δίστομο τα παρακάτω κτίρια, με χρονολογίες και σχόλια από ειδικούς.
Αξιοσημείωτη είναι και η φωτογραφία από το Παλιό Δημοτικό Σχολείο, νυν Αρχαιολογικό Μουσείο, που είναι από τις αρχές της δεκαετίας του ογδόντα, τέλη εβδομήντα, όταν ακόμη λειτουργούσε ως σχολείο. Το κτίριο αυτό είναι του 1901, αλλά το παλιότερο που μας δείχνει η ιστοσελίδα του Υπουργείου είναι από το 1817, πριν από την Ελληνική επανάσταση!!!
Υπάρχουν ακόμη κτίρια που φαίνεται από τις πλάκες τους η χρονολογία. Στην γειτονιά που μεγάλωσα είναι ένα από το 1860 πχ, το οποίο το είχα προλάβει πριν αναπαλαιωθεί.
Για να δείτε την ιστοσελίδα, μπείτε ΕΔΩ και πατήστε Βοιωτία και ύστερα Δίστομο στην μηχανή αναζήτησης της ιστοσελίδας, και θα σας βγάλει τις εικόνες.
Στην συνέχεια πατήστε επάνω στις εικόνες και δείτε τα σχόλια και την χρονολογία.
Το site είναι http://estia.minenv.gr/

Ντοπιολαλιά Διστόμου. Δέκα τυχαίες λέξεις, έτσι για να μαθαίνουμε εμείς οι νεώτεροι.

Η φωτογραφία είναι από το Αρχαίο οινοποιείο στην θέση Βερβά ή Καστρί στο Δίστομο

1. Ταβλαρώνω = Τραπεζώνω
2. Τσιγκλώνω = Πειράζω
3. Τανιέμαι = Τεντώνομαι, σφίγγομαι
4. Αχάραγα = Αξημέρωτα, ορθρινά
5. Αναπιάνω =Ζυμώνω το ψωμί με προζύμι
6. Αγυιαπερνάω = Προσπερνώ, τρέχω, παραβγαίνω μέσα στα στενά ( Αρχ. Αγυιά = Στενό δρομάκι ) Το χρησιμοποιούσαμε και μεις όταν ήμασταν παιδάκια, μόνο όταν τρέχαμε στα στενά του Διστόμου, κι όχι όταν παραβγαίναμε σε πιο φαρδείς δρόμους.
7. Δραμιού = Τρέχοντας ( Επίρρημα > Από το Αρχ. Ρήμα Θέομαι = Τρέχω γρήγορα. Αόρ β' έδραμον > Δρόμος κι όλα τα παράγωγά του )
8. Καταχερίζω = Χτυπάω, δέρνω
9. Λείσπη = Κόλλα
10. Μοναξός = Μοναχικός

Σχόλια και ετυμολογία των λέξεων από την σπουδαία Βίκυ Μπακάλη

Για την ντοπιολαλιά τη Διστομίτικη, είναι ξεκάθαρα ελληνική και μάλιστα αντλεί ρίζες από τα βάθη της ελληνικής αρχαιότητας. 

Συγκεκριμένα για το " Αγυιαπερνάω" να σημειώσω πως η λέξη είναι Ομηρική!
Η αγυιά (εκ του άγω) είναι στην ομηρική διάλεκτο ο δρόμος, η οδός. "Δύσετό τ' ηέλιος σκιόωντό τε πάσαι αγυιαί" [ο ήλιος εβασίλεψε κι ισκιώσανε όλοι οι δρόμοι] λέει ο Όμηρος στο β΄ 388 της Οδύσσειας, και: "νεικεύσ' αλλήλησι μέσην ες άγυιαν ιούσαι" [ύστερα από φοβερό τσακωμό, έρχονται στη μέση του δρόμου] αναφέρει στην Ιλιάδα, στην ραψωδία Υ (στίχος 254). 
Κατά τον Παυσανία, οι αρχαίοι Αχαρνείς - δωρικής καταγωγής - λάτρευαν και τιμούσαν πολύ τον Απόλλωνα τον Αγυιέα που ήταν προστάτης των οδοιπόρων και των δρόμων. Προς τιμήν του δε, είχαν στήσει ένα πανέμορφο άγαλμά του, στον αρχαίο δήμο των Αχαρνών. 
Τώρα, όσον αφορά το τανιέμαι είναι κι αυτό πανάρχαιο και ελληνικότατο.  
Στον Όμηρο θα το συναντήσουμε ως ρήμα τάνυμι και τανύω = εκτείνω, τεντώνω, απλώνω. Στην Ιλιάδα δε και στην Οδύσσεια υπάρχουν ένα σωρό υπέροχες λέξεις με πρώτο συνθετικό το τανύω 

όπως:

Τανύπεπλος , = αυτή που έχει μακρύ πέπλο.
Τανισύπτερος, = αυτός που εκτείνει μακριά τα φτερά του
Τανυπτέρυξ, = αυτός που έχει μακριές φτερούγες. (Να προσέξουμε εδώ τις καταπληκτικές νοηματικές και εννοιολογικές διαφορές με μια συλλαβή λιγότερη !!!). 
Η τανύφυλλος ελαίη, είναι η ελιά που έχει μακριά φύλλα. 
Όπως βλέπεις, γλωσσικά τουλάχιστον, έλκετε την καταγωγή σας από τον Όμηρο κι αυτό ας το μάθουν οι ημιμαθείς και όσοι έχουν άλλη απόψη για τους Διστομίτες!

• Ευχαριστώ πολύ την λογοτέχνιδα και σπουδαία γνώστρια της Ελληνικής γλώσσας Βίκυ Μπακάλη, για την πολύτιμη βοήθειά της, που την έχει προσφέρει πολλές φορές και πάντα με επιτυχία. 

• Ευχαριστώ τον σπουδαίο Διστομίτη Στάθη Σταθά, για την πολύτιμη βοήθειά του.

* Η φωτογραφία είναι από το Αρχαίο οινοποιείο που αποκαλύφθηκε στους αμπελώνες του Διστόμου, στην θέση Βερβά.

Έπεται και μεγάλη συνέχεια .

''Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις''-'Ενας περιηγητής μιλάει για το Αρχαίο Δίστομο.

Καιρός να δημοσιεύσουμε το κείμενο του περιηγητή Παυσανία σε μετάφραση και επιμέλεια του αρχαιολόγου Νικολάου Παπαχατζή που σχολιάζει και έχει αναρτήσει επιγραφές και πολλές άλλες σημαντικές πηγές. Αυτή είναι η διαφορά άλλωστε της παρούσας έκδοσης απ' τις παλαιότερες που τυγχάνει να τις έχω, και στις οποίες υπάρχει μόνο το αρχαίο κείμενο και η μετάφραση. Εδώ υπάρχουν σχόλια, φωτογραφίες και πολλές πηγές, όπως π.χ αναθήματα καθώς και η επιγραφή των νικητών των αγωνισμάτων που διεξάγοντο στο Δίστομο όπως είχαμε πει και σε ένα προηγούμενο άρθρο.
Αν κάνετε κλικ στις εικόνες θα δείτε λεπτομερώς τα προαναφερθέντα.
Λέει λοιπόν ο Παυσανίας σύμφωνα με την μετάφραση του Παπαχατζή:
''Η Άμβροσσος απέχει εξήντα περίπου στάδια από τη Στίρι. Ο δρόμος είναι ομαλός, σε πεδιάδα που βρίσκεται ανάμεσα σε βουνά. Το πιο μεγάλο μέρος της πεδιάδας καταλαμβάνεται από αμπέλια. Στην περιοχή της Αμβρόσσου υπάρχουν κάτι θάμνοι που δεν είναι τόσο πυκνοί, όπως τα αμπέλια. Το είδος αυτό του θάμνου οι Ίωνες και οι άλλοι Έλληνες το λένε κόκκο και οι Γαλάτες, οι πέραν της Φρυγίας, στη γλώσσα τους το λένε υς.

ΕΝΕΠΙΓΡΑΦΟ ΒΑΘΡΟ ΑΝΔΡΙΑΝΤΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΓΑΛΛΙΗΝΟΥ ΣΤΟ ΔΙΣΤΟΜΟ

Τον περασμένο Απρίλιο διενεργήθηκε, στην περιοχή του Αρχαίου Κάστρου Διστόμου, σωστική ανασκαφή από κλιμάκιο της Ι' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Δελφών ( Ι' ΕΠΚΑ ).

Σε κτήριο της ύστερης ρωμαιοκρατίας το οποίο ήλθε στο φως, ανακαλύφθηκε εντοιχισμένο ενεπίγραφο βάθρο αγάλματος του Γαλλιηνού, << συναυτοκράτορος >> του πατέρα του, Βαλεριανού, από το 235 μ.χ, και διαδόχου του από το 260, όταν ο Βαλέριος συνελήφθη από τους Πέρσες και πέθανε στην αιχμαλωσία.

Η επιγραφή πιθανότατα χρονολογείται από το 267 μ,χ -οπότε έγινε η εκστρατεία του Γαλλιηνού στην Ελλάδα εναντίων των Γότθων επιδρομέων- και πάντως πριν από το 268 μ.χ, έτος δολοφονίας του Γαλλιηνού στην Ιταλία από τον τον στρατό του.

Ο θάνατος του αυτοκράτορα εξηγεί, ίσως, την απομάκρυνση του ανδριάντα από την αρχική του θέση. Το άγαλμα , όμως, είναι πιθανό να καταστράφηκε σε κάποια επιδρομή των Γότθων ή των Ερούλων, οι οποίοι εκείνη την εποχή μάστιζαν την Ελλάδα.

Η επιγραφή μνημονεύει πρώτο το όνομα του Γαλλιηνού < ΓΑΛΛΙΑΝΟΝ > και μετά εκείνο του πατέρα του. Ακολουθεί το όνομα Αυρηλίου Νεικηφόρου, άρχοντος της πόλης Αμβρύσσου ( πόλη της Φωκίδας, στον Παρνασσό, στη θέση του σημερινού Διστόμου ), στην οποία τελούντο γυμνικοί και ιππικοί αγώνες. Ένας από τους

<< επιμελητάς >> οι οποίοι μνημονεύονται στην επιγραφή, μετά το όνομα του άρχοντα , είναι ο Αυρήλιος Θεαγένης, γνωστός από τη νίκη του στο << στάδιον παίδων >> ( αγώνας με ευρύ κύκλο συμμετοχών ) λίγο μετά το 212 μ.χ ( Inscr. Graecarium ΙΧ , i. II, Phokis, 12 ).

Η επιγραφή στο βάθρο του ανδριάντα του Γαλλιηνού , ο οποίος μας σώζει, όπως γίνεται σαφές, τα ονόματα των διοργανωτών και των νικητών αγώνων, σώζει και το όνομα του

<< επιμελητεύοντος >> Αυρηλίου Αντέρωτος, ο οποίος εμφανίζεται ως ο πατέρας του Θεαγένους.

Στην παλαιότερη επιγραφή παραλειπόταν το πατρώνυμο του Θεαγένους κι έτσι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ότι ο πατέρας του ήταν εκείνος που είχε την διαχείριση των οικονομικών και των βραβείων του << αγώνος >>.

Σε μικρή απόσταση από την επιγραφή βρέθηκε ένας μεγάλος ακανόνιστος λίθος, με σημεία επεξεργασίας για ομαλοποίηση και στήριγμα σε τοιχοποιία, ο οποίος παρουσιάζει μια επιφάνεια με διαστάσεις όχι μεγαλύτερες εκείνες του ανώτερου τμήματος του βάρθου ( 0,44 Χ 0,41 μ. ). Πιστεύουμε ότι αυτό πρέπει να είναι ό,τι απέμεινε από τον ανδριάντα του Γαλλιηνού-έστω κι αν δεν σώζει ουδεμία πλαστική επιφάνεια.

Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Σωτήρη Ραπτόπουλο, αρχαιόλογο ( Ι' ΕΠΚΑ ), για την ευγενή παραχώρηση του παρόντος υλικού

Το υλικό πάρθηκε και αντιγράφτηκε για την ιστοσελίδα μας, από το αρχαιολογικό περιοδικό Corpus.

Ο αρχαιολόγος Παπαχατζής που έχει μεριμνήσει και σχολιάσει, με παραπομπές πηγών, το έργο του περιηγητή Παυσανία, στο έργο του

<< ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ >>, κάνει λόγω και παραπέμπει στις πηγές του και μία άλλη επιγραφή, πάλι από την Ρωμαϊκή εποχή, με ονόματα νικητών, προς τιμήν άλλου αυτοκράτορα της πόλης αυτή τη φορά.

Θα δημοσιευθεί σύντομα.
Το σημείο που βρέθηκε η επιγραφή είναι το οικόπεδο του Ι.Δημάκα στις παρυφές του Κάστρου.

Ευχαριστώ πολύ την αρχαιολόγο Άννα Λουκίδου για την πολύτιμη βοήθεια που προσέφερε.

Μία διαθήκη του Διστόμου από την περίοδο της επανάστασης, συγκεκριμένα από το 1823

Είχαμε συζητήσει πολλές φορές με τον Τάσο τον Παντίσκα γι' αυτήν την διαθήκη - συμβόλαιο που είχε από τον Παππού του, ο οποίος κι αυτός με τη σειρά του απ' τον δικό του Παππού, και ούτω καθ'εξής.
μου την έδωσε αφού έβγαλε φωτοαντίγραφα, γιατί το πρωτότυπο, σε μορφή υδατογραφίας, είναι πολύ ευαίσθητο, ειδικά στη σάρωση.
Έτσι το σάρωσα από την κόπια του, και σας το ανεβάζω να το δείτε, αφού βέβαια κάνετε κλικ στην φωτογραφία για να την δείτε στην κανονική της μορφή.
Επίσης με την βοήθεια της αδερφής μου, προσπάθησα να αποκρυπτογραφήσω το κείμενο.
Εκεί που έχω κενά, σημαίνει ότι δεν βγάζω τα γράμματα.

Ευχαριστώ την ΣΟΦΙΑ που διάβασε σωστά και αποκατέστησε το κείμενο, το οποίο και παραθέτω χάρη σ' αυτήν.


( Ευχαριστώ θερμά τον συμπατριώτη μας, Τάσο Παντίσκα )

ΛΕΕΙ ΛΟΙΠΟΝ:

Δηλοποιώ εγώ ο κάτωθι υπογεγραμμένος, Παπά Νικόλαος από Δίστομον, πως ό,τι πράγμα κΑΙ αν ΕΙχα κινητά κΑΙ ακίνητα, τόσΟΝ αμπέλια χωράφια οσπίτια, όσΟΝ και πράμματα ζωντανά, και κάθε άλλο τι τα εχάρισα όλα των εγγονιών μου, Νικόλα, Ιωάννη Κι ΑΝΑΣΤΟΥ οικιοθελώς κι απαραβιάστως να τα εξουσιάζουν ως είναι ίδιοι νοικοκοιραίοι να τα κάμνουν ως θέλουν και βούλονται χωρίς να έχει να τους ΔΙΑΣΥΡΕΙ κανένας συγγενής μου εις το παραμικρόν.

Τόσον από τας Θυγατέρας μου, όσον κι από την εγγόνα μου Παναγιούν κι από κάθε άλλον συγγενήν μου.

Είναι όμως χρέος οι άνωθεν Νικόλαος, Ιωάννης κι ΑΝΑΣΤΟΣ εγγονοί μου, να πληρώσουν των χρεωφιλετών μου, όσοΙ ΜΠΟΡΕΙ χρεωστώ, τόσον μετρητά, όσον ΚΑΙ ΣΙτάρια κΑΙ κάθε άλλο, κΑΙ να υπανδρέυσουν και τας εγγονάς μου, ΣΤΑΘΟΥΝ κΑΙ Αφέντρα, να ταις δώση την προίκαν των κατά την συνήθειαν του Χωρίου μας κΑΙ ΑΝ ΕΝΑΝΤΙΩΘΟΥΝ τίποτες διά την προίκαν οι άνωθεν : να έχουν να πάρουν το μοιρήδιον αι εγγοναίς μου από τα πράγμα ΜΟΥ κατά τον Νόμον.

Ακόμη να γηροκομήσουν κι εμένα όσον ζήσω, οι εγγονοί μου: και μετά τον θάνατον μου πάλιν να με κοιτάξουν προς ψυχικήν ωφέλειαν.

Κι ούτως εγένετο το παρόν

*( Ένας απ' τους μάρτυρες ήταν κάποιος Άνθιμος που δεν μπορώ να διαβάσω το επώνυμό του )

1823: Απριλίου 25 : Εν Διστόμω,

              Παπά Νικόλαος βεβαιοί τα άνωθεν δια χειρός εμού Χρήστου Τριανταφύλλου ώς μη δυνάμενος γράψαι.

*( Θα ακολουθήσουν κι άλλα τέτοια κείμενα εκπλήξεις )

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης και ο ηρωισμός του Διστόμου

Λόγω της σημερινής εθνικής επετείου, θα αναρτήσω κάποια αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα του μεγάλου Ρουμελιώτη στρατηγού, Ιωάννη Μακρυγιάννη, που αφορούν το Δίστομο.
( Κλικ εδώ να δείτε και τα προηγούμενα για τον Καραϊσκάκη και το Δίστομο ).
Βέβαια δεν είναι τα μόνα. Απλά εγώ επέλεξα κάποια. Δείτε και τα προηγούμενα αφιερώματα μου για την Μάχη του Διστόμου ( κλικ στο όνομα για την δείτε ), από τον γραμματικό του Γεωργίου Καραϊσκάκη.
Για να έχετε πλήρη εικόνα για την προσφορά και τον ηρωισμό του Διστόμου κατά την επανάσταση του 1821, διαβάστε τα εξής βιβλία:
Γεώργιος Καραϊσκάκης - Δημήτρη Φωτιάδη.
Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη - Πρόλογος/επιμέλεια - Γιάννη Βλαχογιάννη

Αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη 

1

                                                               Ο Γιάννης ο Διστομίτης

Της είπα την κατάστασιν του φρουρίου. Ο Ζαΐμης ήταν Πρόεδρος της Διοικήσεως. Μου λέγει ο καϊμένος: «Έρχομαι εις το κονάκι σου να μιλήσωμεν πλατύτερα». Με είδαν εις την κατάστασιν οπού ήμουν, πρησμένο το κεφάλι μου, μου διορίσαν γιατρούς. Ήρθε ο Ζαΐμης, ανταμωθήκαμεν, μου είπε την κατάστασιν του ταμείου, ότι δεν έχει ούτε λεπτό. Μου λέγει: «Χαίρομαι ότι ήρθες εσύ έξω, και να συνακουστούμεν σε ό,τι μπορέσουμεν να βοηθήσωμεν την πατρίδα, και ν’ αφήσουμεν τα παλιά πάθη. – Του είπα, χαίρομαι διά έναν αγωνιστήν σημαντικόν, κεφαλή της πατρίδος, οπούχει τόση ’λικρίνεια. Ότι τα πάθη τα είδαμεν πού μας κατήντησαν. Κ’ εγώ, του λέγω, ’σ ό,τι με διατάξετε είμαι έτοιμος να πεθάνω διά την αγάπη της πατρίδος. Και δι’ αυτό εβήκα εις την κατάστασιν οπού με βλέπεις». Ήρθαν και τ’ άλλα τα μέλη της Επιτροπής της Διοίκησης• είπαν να πάγη ένα από αυτούς εις τα Μέθενα να μιλήση με τον Φαβγέ. «Ήταν καλά, μου λένε, να πάγαινες και μόνος σου – είσαι αστενής• θα τον ενθουσίαζες αλλοιώς. – Τους λέγω, να πεθάνω εις τον δρόμον θα πάγω να ’νεργήσω ό,τι μπορώ!»

Επήγα εις τα Μέθενα. Με δέχτηκε ο αγαθός και γενναίος Φαβγές κι’ όλοι οι αξιωματικοί. Τους ενθουσίασα. Τους ηύρα πρόθυμους και με μεγάλον πατριωτισμόν. Σηκωθήκαμεν με τον Φαβγέ και πήγαμεν εις την Διοίκηση. Και διοριστήκαμεν εμείς οι δυο επίτροποι με δυο μέλη από την Διοίκηση• και σκεδιάσαμεν – και μιλήσαμεν να μείνη μυστικόν το σκέδιόν μας, κ’ έμεινε. Πήγε ο Φαβγές εις τα Μέθενα, έκαμε χαζίρι το σώμα του και το φόρτωσε πολεμοφόδια• κ’ εγώ στάθηκα εις την Αίγινα κ’ έκαμα έτοιμα αλοιφές και ξαντά κι’ άλλα αναγκαία – κι’ όλα μυστικά, ότ’ ήταν Τουρκοραγιάδες πολλοί από ’κείνους οπού ήταν φορτωμένοι πέτρες και τους λευτέρωσε ο Κιταγής. Τόδωσα του αθάνατου Φαβγέ τούς οδηγούς οπούχα μαζί μου από το κάστρο, τους γενναίους κι’ αγαθούς Γιάννηδες, Κουντουριώτης ο ένας και Διστομίτης ο άλλος. Αυτείνοι οι δυο αγαθοί πατριώτες έβγαιναν πάντοτες με γράμματα από το κάστρο, ανάμεσα από τόση Τουρκιά. Μεγάλες χάριτες χρωστάγει η πατρίδα εις αυτούς τους δυο γενναίους πατριώτες. Και μαζί μ’ αυτούς το ταχτικόν κι’ ο Φαβγές πήγαν τα πολεμοφόδια κι’ άλλα αναγκαία, φορτωμένα οι ίδιοι απάνου τους. Κι’ όλοι αυτείνοι κιντύνεψαν• αλλά ως γενναίγοι και καλοί πατριώτες αποφάσισαν και μπήκαν εις το κάστρο. Και η πατρίς να θυμάται και να δοξάζη αυτούς τους άντρες.

                2

                                                                       
                                                                       Μάχες στο Δίστομο


Ακούτε, εσείς; Ο Καραϊσκάκης, από δέκα χρονών παιδί κλέφτης, θα γύριζε με τους Τούρκους, οπού τους σκότωνε μέσα τους λόγγους και περπάταγε ξυπόλυτος από μικρό παιδί δια την λευτεριά. Ο Εκλαμπρότατος, το ζυμάρι των Τούρκων, ο δουλευτής αυτείνων, των Τούρκων, ο Μαυροκορδάτος, ο αγαπημένος των τύραγνων, κατάτρεχε τον Καραϊσκάκη να τον καταδικάση εις θάνατον! Χαζίρι τ' αργαλεία της δικαιοσύνης του και της αρετής του να τον πάνε εις τον 'Αδη, αφού γλύτωσε από τόσες πληγές και δυστυχίες, οπού υπόφερε δι' αυτείνη την πατρίδα.

Σκότωμα τον Καραϊσκάκη, ότι δεν είναι κόλακας του Μαυροκορδάτου, δεν είναι ποταπός καθώς εκείνοι οπού τον κολακεύουν. Η γυναίκα με τα μουστάκια, ο Κωσταμπότζαρης, ο Στάικος και οι άλλοι του όμοιοι, οπού τον θυμιατίζουν και τους θυμιατίζει, τον λένε "Εκλαμπρότατον" και τους λέγει "γενναιότατους", πού αγωνίστηκαν αυτείνοι, οι φίλοι σου οι Γενναιότατοι; Εσύ, Εκλαμπρότατε, από τον καιρόν οπού κόπιασες όλο νέα πράματα ήφερες εις την πατρίδα, διαίρεσιν αναμεταξύ μας δεν είχαμε, φατρίαν μας ήφερες, νέον φρούτο 'σ εμάς τους 'Ελληνες, παραλυσίαν κι' αφανισμόν.

Αν 'πιτύχαινες να σκοτώσης τον Καραϊσκάκη, πού θα τον βρίσκαμε όταν η Ρούμελη γιόμωσε Τουρκιά και προσκύνησαν όλοι από την καλή σας κυβέρνησιν κι' αρετή, οπού δείξετε εις την πατρίδα όλοι εσείς οι πολιτικοί; Αυτός ο Τούρκος, ο Καραϊσκάκης, σύναξε όλους τους οπλαρχηγούς και πήγε μαζί μ' αυτούς με τα ίδια τους έξοδα και θυσίες, κ' έχοντας όλη την αγάπη 'σ αυτόν, πήγαν και ξαναλευτέρωσαν την πατρίδα και εις την Αράχωβα και Δίστομον στήσαν πύργους με κεφάλια των Τούρκων.
Μαθαίνομε ότι, αφού πήγαν πίσου ζωντανοί ο Αλέξη Νούτζος κι' ο Παλάσκας, ο Κωλέτης παρακινάγει και τ' άλλα τα μέλη της Διοικήσεως και τους στέλνουν πάλε αναντίον του Δυσσέα. Πήγαν εις το Δίστομον, ήταν ανθρώποι του Δυσσέα εκεί, τους διώξαν. 'Ηταν και Λιβαδίτες με το πνέμα αυτεινών και συντρόφοι του Κωλέτη. Πηγαίνουν και 'σ άλλα χωριά.
{Τους έπιασε ο Δυσσέας και γράμματα, οπού γράφαν να τον σκοτώσουν.} Στέλνει ο Δυσσέας ν' ανταμωθούν και πήγανε εις την Δρακοσπηλιά. Μαζώνει ο Δυσσέας τους κατοίκους όλους και τ' ασκέρι του. Τους λέγει ο Δυσσέας: "Διαβάστε αδελφοί, τα γράμματα (τα διάβασαν παρουσία). Αδελφοί, τους λέγει, ο 'Αργειος Πάγος και η Κυβέρνηση σας είναι γνωστό ότι με κατάτρεχαν και με κατατρέχουν.

Χάρη στον ηρωισμό του Διστομίτη ταχυδρόμου του Γιάννη, η Αθήνα μας τίμησε με την οδό Διστομίτου, που βρίσκεται εδώ ( Δέστε στην εικόνα. Κλικ για μεγέθυνση )

Η όδος Διστομίτου στην Αθήνα, προς τιμήν του Γιάννη του Διστομίτη

Οι σημαντικές και καταλυτικές μάχες στο Δίστομο και και την Αράχωβα, την περίοδο της Επανάστασης του 1821

Αλέξης Γαρδικιώτης Γρίβας

Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και το Δίστομο, που αποκαλούσε ''θέση - κλειδί'', λόγω της γεωγραφικής του θέσης, είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι, και μια ιστορία μεγάλη και καθοριστική για την απελεύθερωση της Ελλάδος.

Προελαύνοντας ο Καραϊσκάκης στην περιφέρεια της Λιβαδειάς έδωσε μάχες σε διάφορα μέρη, προσβάλλοντας τις τοπικές εχθρικές φρουρές, και, αφού εγκατέστησε τμήματα των 100 και 60 αγωνιστών αντιστοίχως, στις Μονές Οσίου Σεραφείμ στο Δομπό και Οσίου Λουκά στο Στείρι, για την ασφάλειά τους, προωθήθηκε και, στις 17 Νοεμβρίου, στρατοπέδευσε στο Δίστομο. Στο μεταξύ, κατά τη διάρκεια της προελάσεως, ενισχύθηκε με το σώμα των Σουλιωτών, το οποίο στρατοπέδευε στην περιοχή της Θήβας και με το σώμα του Αλέξη Γαρδικιώτη Γρίβα στο Δίστομο. Την ίδια περίοδο, οι ισχυρές τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες έλεγχαν την περιφέρεια της Λιβαδειάς, με Αρχηγό το Μουστάμπεη, αφού ασφάλισαν τις αποθήκες εφοδιασμού τους στην Αταλάντη, κατευθύνθηκαν στη Λιβαδειά και στις 17 Νοεμβρίου στρατοπέδευσαν στην περιοχή της Δαύλειας. Οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι διανυκτέρευσαν στη Μονή της Αγίας Ιερουσαλήμ, δυτικώς της Δαύλειας.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ 17ΗΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1826

Τις βραδυνές ώρες της 17ης Νοεμβρίου 1826, στο Στρατηγείο στο Δίστομο, ένας στρατιώτης της εμπροσθοφυλακής παρουσιάσθηκε στον Καραϊσκάκη και του ανέφερε, ότι ένας μοναχός προσήλθε στο στρατόπεδο και θέλει κατεπειγόντως να τον δει προσωπικώς και ιδιαιτέρως. Ο Καραϊσκάκης τον δέχθηκε και μεταξύ τους έγινε περίπου ο εξής διάλογος:
- Είμαι ανηψιός και υποτακτικός του ηγουμένου της Μονής Αγίας Ιερουσαλήμ κοντά στη Δαύλεια. Ο ηγούμενος με έστειλε να σου φανερώσω, ότι στη Μονή βρίσκονται ο
Κεχαγιάμπεης του Κιουταχή και ο Μουστάμπεης με 2.500-3.000 Οθωμανούς, οι οποίοι σταθμεύουν στη Δαύλεια και σε άλλα χωριά της περιοχής. Αύριο το πρωί σκοπεύουν να περάσουν από την Αράχωβα, με προορισμό την Άμφισσα, για να λύσουν την πολιορκία των δικών τους, οι οποίοι είναι κλεισμένοι στο Φρούριο, ανέφερε ο μοναχός.
- Πώς έμαθε το σχέδιο ο ηγούμενος και πώς βεβαιώθηκε, ότι αυτό πρόκειται να κάμουν και μάλιστα αύριο; τον ρώτησε ο Καραϊσκάκης.
- Ένας υποτακτικός, γνώστης της τουρκικής γλώσσας, ο οποίος εξυπηρετούσε τους αρχηγούς στην τραπεζαρία, άκουσε το σχέδιο του Μουστάμπεη, ο οποίος το ανέπτυσσε στον Κεχαγιάμπεη και το ανέφερε στον ηγούμενο, του απάντησε ο Μοναχός.
- Για εμάς γνωρίζουν που βρισκόμαστε; τον ξαναρώτησε.
- Νομίζουν, ότι είστε ακόμα στη Δομβραίνα, όπως τους βεβαίωσε και ο ηγούμενος, αν και γνώριζε, ότι έχετε φθάσει εδώ, του απάντησε.
Και ο αρχιστράτηγος έκλεισε τη συζήτηση, λέγοντας «Να επιστρέψεις στο Μοναστήρι και να μεταφέρεις τις ευχαριστίες μου στον ηγούμενο. Να του πεις να ορίσει ευχές και παρακλήσεις για εμάς και για τον αγώνα που κάνουμε για την πίστη και την πατρίδα».

Το σχέδιο των Τούρκων

Το Γενικό Σχέδιο των Τούρκων προέβλεπε, σε πρώτη περίοδο, την εξουδετέρωση κάθε εστίας αντιστάσεως στη Ρούμελη και την εξασφάλιση του ελέγχου της περιοχής και, σε δεύτερη περίοδο, την ολοκλήρωση καταλήψεως της Πελοποννήσου. Ειδικότερα, ο Μουστάμπεης, αφού ενισχύθηκε με ικανή δύναμη υπό τον Κεχαγιάμπεη, υπαρχηγό του Κιουταχή, και με συνολική δύναμη 2.000 περίπου ανδρών (πεζικό 1.700 και ιππικό 300), προελαύνοντας διαμέσου της Αράχωβας, θα επιχειρούσε να λύσει την πολιορκία του Φρουρίου της Άμφισσας και να προσβάλει το σώμα του Αλέξη Γαρδικιώτη Γρίβα, το οποίο στρατοπέδευε στο Δίστομο.
Για την υλοποίηση της πρώτης περιόδου σχεδίασε να καταλάβει την Αράχωβα και να εξασφαλίσει τον έλεγχο σε όλη τη, στρατηγικής σημασίας, περιοχή, ενεργώντας από το πρωί της 18ης Νοεμβρίου 1826, ως εξής:
Με τμήμα 500 Τουρκαλβανών στην κατεύθυνση Μονή Αγίας Ιερουσαλήμ – υψώματα Μάνας προς Αράχωβα.
Με την κύρια δύναμη, διαμέσου του Στενού Ζεμενού προς Αράχωβα.
Σε περίπτωση αντιστάσεως στο Στενό Ζεμενού από ελληνικά τμήματα, η δύναμη η οποία θα φθάσει νωρίτερα στην Αράχωβα, να στραφεί προς το Ζεμενό, προκειμένου να συνδράμει την κύρια δύναμη, προσβάλλοντας από τα νώτα τα εκεί ελληνικά τμήματα.

Το σχέδιο των Ελλήνων

Το Γενικό Σχέδιο των Επαναστατών, με πρόταση του Καραϊσκάκη και έγκριση της Ελληνικής Κυβερνήσεως και των οπλαρχηγών, προέβλεπε εκστρατεία στη Ρούμελη, για αναζωπύρωση της Επαναστάσεως και πρόκληση αντιπερισπασμού, προκειμένου να ανακουφισθούν οι πολιορκούμενοι στην Ακρόπολη της Αθήνας, αφού ο Κιουταχής θα εξαναγκαζόταν να αποσπάσει δυνάμεις από την Αθήνα, για να ενισχύσει τα στρατεύματα στη Ρούμελη. Ειδικότερα, ο Καραϊσκάκης, με συνολική δύναμη 4.000 περίπου ανδρών, αποφάσισε και σχεδίασε, να ενεργήσει από τη νύχτα της 17ης (ξημέρωμα 18ης) Νοεμβρίου, θέτοντας σε εφαρμογή τα εξής:
Αμυντική εγκατάσταση στην Αράχωβα, με προαποστολή τμήματος 500 ανδρών, με επικεφαλής τους Οπλαρχηγούς Αλέξη Γαρδικιώτη Γρίβα και Γεώργιο Βάγια, για την απαγόρευση των κατευθύνσεων των οθωμανικών δυνάμεων (υψώματα Μάνας – Αράχωβα και Στενό Ζεμενού – Αράχωβα) και την απόκρουση εχθρικής επιθέσεως.
Εγκατάσταση μικρών τμημάτων, μετά την άφιξη του τμήματος προαποστολής στην Αράχωβα, ως φυλακίων προφυλακών μάχης, σε κατάλληλα σημεία στα δρομολόγια των ίδιων κατευθύνσεων, έγκαιρης προειδοποιήσεως των αμυνομένων, για την προώθηση και επιθετική ενέργεια των εχθρικών δυνάμεων προς την Αράχωβα.
Ενίσχυση των αμυνομένων (Γαρδικιώτη και Βάγια) με τμήμα 400 ανδρών, με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Χριστόδουλο Χατζηπέτρο, το οποίο να αναχωρήσει από το στρατόπεδο του Διστόμου, για την Αράχωβα με την ανατολή του ηλίου.
Εγκατάσταση σκοπών (καραούλια) σε εμφανή σημεία, κατά μήκος των δρομολογίων Δίστομο – Σκληβνίτσα – Αράχωβα και Στενό Ζεμενού – Αράχωβα, έγκαιρης προειδοποιήσεως του αρχιστρατήγου, με συνθηματικούς πυροβολισμούς (από σκοπό σε σκοπό), για την προώθηση των εχθρικών δυνάμεων προς την Αράχωβα.
Ετοιμότητα άμεσης κινήσεως της υπόλοιπης δυνάμεως, μετά από προειδοποίηση, υπό τον αρχιστράτηγο, για την προώθησή της στην κατεύθυνση Στενό Ζεμενού – Αράχωβα και με δυνατότητα προσβολής από τα νώτα της κύριας δυνάμεως του Μουστάμπεη, την οποία θα ακολουθούσε, κατά την προέλαση και επιθετική ενέργειά της εναντίον της Αράχωβας.
Ενίσχυση των αμυνομένων (Γαρδικιώτη και Βάγια) με τα τμήματα, τα οποία πολιορκούσαν το Φρούριο της Άμφισσας, με επικεφαλής τους Οπλαρχηγούς Γεώργιο Δυοβουνιώτη και Νάκο Πανουργιά και με άλλα τμήματα, τα οποία βρίσκονταν σε άλλες αποστολές στα χωριά της περιοχής, μετά από γραπτή ειδοποίηση (επιστολή του αρχιστρατήγου) των οπλαρχηγών, απεσταλμένη με έκτακτους αγγελιαφόρους.

Στις 17 Νοεμβρίου, τις βραδινές ώρες, ο Καραϊσκάκης εξέδωσε προφορική διαταγή επιχειρήσεως προς τους οπλαρχηγούς, αναπτύσσοντας το σχέδιο του Μουστάμπεη και το δικό του, με τις επιμέρους αποστολές των ελληνικών τμημάτων και τις οδηγίες προπαρασκευής και διοικητικής μέριμνας (παρασκευή άρτου κ.ά.). Επίσης διέταξε την προετοιμασία της κύριας δυνάμεως, στη διάρκεια της νύχτας, με ετοιμότητα αναχωρήσεως την επομένη, σύμφωνα με το σχέδιο. Τέλος, κάλεσε το γραμματέα του Δημήτριο Αινιάνα, για να του συντάξει τις επιστολές, με εντολή προς τους οπλαρχηγούς των τμημάτων, τα οποία πολιορκούσαν το Φρούριο της Άμφισσας και άλλων, τα οποία βρίσκονταν σε αποστολές στα χωριά της περιοχής, προκειμένου να σπεύσουν στην Αράχωβα, για την ενίσχυση των αμυνομένων.
Σε εκτέλεση της διαταγής επιχειρήσεως του Καραϊσκάκη, η δύναμη προαποστολής αναχώρησε αμέσως τη νύχτα της 17ης (ξημέρωμα 18ης) Νοεμβρίου για την Αράχωβα και όταν έφτασε στη νότια παρυφή της, ο Γαρδικιώτης διέταξε στάση, ώστε να συγκεντρωθεί όλη η δύναμη και να δοθούν οδηγίες για τις περαιτέρω ενέργειες. Αμέσως μετά προωθήθηκαν τμήματα αναγνωρίσεως (περίπολοι) σε διάφορες κατευθύνσεις, τα οποία ανέφεραν, ότι η Αράχωβα δεν κατέχεται από εχθρικά τμήματα. Έτσι, όλη η δύναμη προαποστολής προχώρησε στην περιοχή της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και στα σπίτια της ανατολικής παρυφής, όπου άρχισε την οργάνωση θέσεων μάχης και την αμυντική εγκατάσταση. Επίσης, σε εφαρμογή του σχεδίου άμυνας, μικρά τμήματα προωθήθηκαν στα δρομολόγια κατευθύνσεων του εχθρού (υψώματα Μάνας – Αράχωβα και Στενό Ζεμενού – Αράχωβα), για την εκτέλεση της αποστολής τους, ως φυλάκια προφυλακών μάχης.

Πρώτη μέρα της μάχης 18 Νοεμβρίου 1826

Τα μικρά ελληνικά τμήματα, τα οποία είχαν προωθηθεί ως φυλάκια προφυλακών μάχης και είχαν εγκατασταθεί στις δύο κατευθύνσεις, υψώματα Μάνας – Αράχωβα και Στενό Ζεμενού – Αράχωβα, τις προμεσημβρινές ώρες (περίπου στις 10:00) ανέφεραν στους Οπλαρχηγούς Γαρδικιώτη Γρίβα και Γεώργιο Βάγια, ότι εμφανίσθηκαν οι εμπροσθοφυλακές των εχθρικών τμημάτων, στην πρώτη κατεύθυνση, κατερχόμενες τα βορειοανατολικά υψώματα της Αράχωβας και στη δεύτερη, εισερχόμενες στο Στενό Ζεμενού.
Τις μεσημβρινές ώρες, οι Τουρκαλβανοί, αφού προωθήθηκαν, επιτίθονταν από διάφορες κατευθύνσεις και συγκρούονταν με τα ελληνικά τμήματα, τα οποία αμύνονταν στην περιοχή της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και στα γύρω σπίτια. Η μάχη γενικεύθηκε και για περίπου δύο ώρες εξακολουθούσε σφοδρή, ενώ τα εχθρικά τμήματα, τα οποία ενεργούσαν στην κατεύθυνση Στενό Ζεμενού – Αράχωβα, είχαν αρχίσει να καταλαμβάνουν τα πρώτα σπίτια της ανατολικής παρυφής της Αράχωβας.
Στην ίδια κατεύθυνση, η κύρια εχθρική δύναμη, υπό τους Μουστάμπεη και Κεχαγιάμπεη, φθάνει στην Αράχωβα και ενεργεί σφοδρή επίθεση, με αλλεπάλληλες εφόδους εναντίον των Ελλήνων, οι οποίοι διατηρούν τις θέσεις τους. Όμως, παρά τη σθεναρή αντίδρασή τους, οι επιτιθέμενοι προχωρούν και καταλαμβάνουν μερικά ακόμη σπίτια.
Στη σχετικώς κρίσιμη αυτή φάση, το τμήμα των 400 ανδρών, με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Χριστόδουλο Χατζηπέτρο, προερχόμενο από το Δίστομο, καταφθάνει και καταλαμβάνει τα υψώματα Αφανός και Κουμούλα, ενισχύοντας έτσι την άμυνα στη νότια παρυφή της Αράχωβας.
Ταυτοχρόνως, η υπόλοιπη δύναμη, περίπου 800 άνδρες, υπό τον Αρχιστράτηγο, η οποία, σύμφωνα με το σχέδιο, ακολουθούσε την κύρια δύναμη του Μουστάμπεη, στην κατεύθυνση Στενό Ζεμενού – Αράχωβα, προσβάλλει από τα νώτα τα εχθρικά τμήματα της οπισθοφυλακής, ειδοποιώντας συνάμα και τα αμυνόμενα φίλια τμήματα για την άφιξη και την προώθησή της και επιδιώκοντας να αποκλείσει, κατά το δυνατόν, τους Οθωμανούς και από την κατεύθυνση αυτή.
Ο Μουστάμπεης, εκτιμώντας ότι οι δυνάμεις του κινδυνεύουν να εγκλωβισθούν μέσα στην Αράχωβα, προβαίνει στις εξής ενέργειες:
Αποσύρει όλες τις δυνάμεις του και τις εγκαθιστά σε αμυντική διάταξη βορείως της Αράχωβας, στα υψώματα Λόφος Μουστάμπεη και Λυκότρουπο, καθώς και στα ενδιάμεσα αυτών και στα γύρω αντερίσματα, αποσκοπώντας στη διοίκηση, τον έλεγχο και την αποτελεσματική επέμβαση των τμημάτων του, με αντεπιθέσεις εναντίον των Ελλήνων.
Διατάσσει δύναμη 500 Τουρκαλβανών να επιτεθεί εναντίον της κύριας δυνάμεως του Καραϊσκάκη, η οποία προχωρούσε από την κατεύθυνση του Ζεμενού, ώστε να την αναγκάσει να ανακόψει την προώθησή της και να παραμείνει έξω από την Αράχωβα.
Διατάσσει επίσης, τμήμα πενήντα ιππέων, να προωθηθεί στο ύψωμα Καϋμένος Σταυρός, ανατολικώς της Αράχωβας, με αποστολή αφενός να παρακολουθεί και να αναφέρει τις κινήσεις της κύριας δυνάμεως του Καραϊσκάκη και εξάλλου να ασφαλίζει τη δύναμη του Μουστάμπεη, αποκρούοντας οποιαδήποτε επιθετική προσβολή εναντίον της, από ανατολική κατεύθυνση.

Ο Καραϊσκάκης, συνεχίζοντας την προώθηση της κύριας δυνάμεως και προσεγγίζοντας στην Αράχωβα, διατάσσει τμήμα 300 ανδρών, με επικεφαλής τους οπλαρχηγούς Γιώτη Δαγκλή, Διαμάντη Ζέρβα και Χριστόφορο Περραιβό να καταλάβουν τα υψώματα της διαβάσεως στην περιοχή Ζερβοσπηλιές, επί της οδού πηγές Μάνας – Αράχωβα και να έχουν ετοιμότητα ταυτόχρονης επιθέσεως στην κατεύθυνση Διάβαση Ζερβοσπηλιές – ύψωμα Λυκότρουπο – Αράχωβα, ως δευτερεύουσα προσπάθεια (Δ.Π.), ενώ ο ίδιος θα ενεργούσε κατάμέτωπο, με κύρια προσπάθεια (Κ.Π.) στην κατεύθυνση Μύλοι Πάνιας – ύψωμα Μαύρα Λιθάρια – Αράχωβα.

Κατά την προώθηση και όταν τα πρώτα τμήματα της Κ.Π. φθάνουν στο ύψωμα Μαύρα Λιθάρια, εντοπίζουν δεξιά (βορείως) στο ίδιο ύψος, στο ύψωμα Καϋμένος Σταυρός το εχθρικό τμήμα των ιππέων. Αμέσως ο Καραϊσκάκης διατάσσει επιθετική κίνηση και προσβολή των ιππέων με δικό του τμήμα, στην εμφάνιση του οποίου οι ιππείς υποχωρούν χωρίς αντίσταση, επιστρέφοντας στην αμυντική τοποθεσία του Μουστάμπεη.

Αμέσως μετά, τα προωθημένα ελληνικά τμήματα καταλαμβάνουν το ύψωμα Καϋμένος Σταυρός και με σχετικώς αργό ρυθμό και αυξημένα μέτρα ασφαλείας, συνεχίζουν την επίθεση προς την Αράχωβα, προκειμένου να ενισχύσουν και να υποστηρίξουν, τα αμυνόμενα φίλια τμήματα. Τη στιγμή αυτή εκδηλώνεται επιθετική ενέργεια του τμήματος των 500 Τουρκαλβανών με μεγάλη ορμή, ώστε μετά από συμπλοκή ενός τετάρτου της ώρας, αναστέλλεται η συνέχιση της επιθέσεως στο κέντρο της διατάξεως των επιτιθέμενων ελληνικών τμημάτων, προκαλώντας μικρή υποχώρηση της δυνάμεως της Κ.Π. και σύγχυση στη δύναμη της Δ.Π.

Στη δυσμενή αυτή εξέλιξη, την κατάσταση αποσόβησε η άμεση επέμβαση των Σουλιώτικων τμημάτων με επικεφαλής τους οπλαρχηγούς Γεώργιο Ζήκου Τζαβέλα και Γιαννούση Πανομάρα. Τα τμήματα αυτά, ευρισκόμενα στην πλευρά, η οποία κλονίσθηκε, διατηρούν τις θέσεις τους και αμέσως μετά επιτίθενται με αποτέλεσμα, αφενός να ανακόψουν την επιθετική ορμή του εχθρικού τμήματος εναντίον τους, φονεύοντας μάλιστα τον αρχηγό του Οσμάν Αγά και αφετέρου να συγκρατήσουν όσους από τους Έλληνες υποχωρούσαν, να συνεχίσουν την επίθεση και να αναγκάσουν τους Οθωμανούς να τραπούν σε φυγή, δυτικώς της Αράχωβας, στα υψώματα Πλόβαρμα και Καναλάκι, διαφεύγοντας προς την περιοχή των Δελφών.
Τα εχθρικά αυτά τμήματα βρέθηκαν αντιμέτωπα με τα τμήματα των οπλαρχηγών Δυοβουνιώτη και Πανουργιά, τα οποία προέρχονταν από τους Δελφούς και κατευθύνονταν στην Αράχωβα για ενίσχυση των φίλιων δυνάμεων, οπότε δέχθηκαν επίθεση, από τους Δυοβουνιώτη και Πανουργιά, κατά τη διαφυγή τους και αναγκάσθηκαν να στραφούν και πάλι, υποχωρώντας προς την Αράχωβα. Εκεί και άλλα οθωμανικά τμήματα διέφευγαν από την Αράχωβα προς τους Δελφούς, εξαιτίας της μετωπικής επιθέσεως της δυνάμεως του Καραϊσκάκη και, πιεζόμενα εκατέρωθεν (από τη δύναμη του Καραϊσκάκη και τα τμήματα Δυοβουνιώτη και Πανουργιά), αναγκάζονται να τραπούν βορείως της Αράχωβας και να καταφύγουν στην αμυντική τοποθεσία του Μουστάμπεη.

Όταν η δύναμη των 500 Τουρκαλβανών επιτέθηκε στο κέντρο της δυνάμεως του Καραϊσκάκη, οι οπλαρχηγοί Δαγκλής, Ζέρβας και Περραιβός, εκτιμώντας την κρισιμότητα της καταστάσεως και ενώ δέχονταν εχθρική επίθεση στη Διάβαση Ζερβοσπηλιές, με πρωτοβουλία τους, αποφασίζουν να επιτεθούν εναντίον της εχθρικής αμυντικής τοποθεσίας (Μουστάμπεη), επιδιώκοντας να αποσπάσουν την προσοχή του, ώστε αφενός να αποτρέψουν τη δυνατότητα αντεπιθέσεως, όπου η τοποθεσία του δεχόταν επίθεση από ελληνικά τμήματα και αφετέρου να αποδυναμώσουν την πίεση, την οποία ασκούσε στο κέντρο της διατάξεως της δυνάμεως του Αρχιστρατήγου.
Έτσι προωθούν τα τμήματά τους δυτικώς του υψώματος Καϋμένος Σταυρός, καταλαμβάνουν ένα ανώνυμο ύψωμα (υψ. 1076) υπερκείμενο, βορείως – βορειοανατολικώς της εχθρικής αμυντικής τοποθεσίας, ως βάση εξορμήσεως, από όπου εκδηλώνουν επιθετική ενέργεια εναντίον της τοποθεσίας. Προσπάθεια αντεπιθέσεως εχθρικού τμήματος αποκρούεται, και μετά από αγώνα περίπου μισής ώρας το τμήμα αυτό τρέπεται σε φυγή, επανερχόμενο στην τοποθεσία. Δύο ακόμη απόπειρες αντεπιθέσεως, εναντίον άλλων ελληνικών τμημάτων αποτυγχάνουν, με σημαντικές, σε βάρος των εχθρικών δυνάμεων αντεπιθέσεως, απώλειες. Στο μεταξύ, η επιθετική ενέργεια του τμήματος των 500 Τουρκαλβανών δεν ευοδώθηκε, παρά την πεισματώδη προσπάθειά του, με αποτέλεσμα και αυτό να ανατραπεί και να συμπτυχθεί στο εσωτερικό της τοποθεσίας.

Στο τέλος της πρώτης ημέρας της μάχης, με τη δύση του ηλίου, η κατάσταση των αντιπάλων είχε διαμορφωθεί ως εξής:

Η κύρια δύναμη των Οθωμανών υπό τους Μουστάμπεη και Κεχαγιάμπεη είχε συγκεντρωθεί και είχε εγκατασταθεί αμυντικώς στα υψώματα Λόφος Μουστάμπεη βορείως της Αράχωβας και Λυκότρουπο, βορειοανατολικώς της Αράχωβας, όπου βρίσκονταν οι Καρυοφίλμπεης και Ελμάνσμπεης, ενώ όλη η υπόλοιπη δύναμη με τους επικεφαλής αξιωματικούς ήταν πλήρως εκτεθειμένη στις κορυφές των γυμνών λόφων, με μέσα προστασίας και καλύψεως τους ίππους, τους ημίονους και τις αποσκευές.

Η εχθρική αμυντική τοποθεσία, εδαφικώς περιορισμένη, ήταν περικυκλωμένη και η εγκατεστημένη σε αυτή δύναμη ήταν εγκλωβισμένη.

Ο Καραϊσκάκης, αμέσως μετά από αυτή την αναδιάταξη της εχθρικής δυνάμεως, εγκατέστησε το στρατηγείο του στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Για να είναι η άμυνα πιο αποτελεσματική, διατάσσει τη βελτίωση των θέσεων μάχης στη βόρεια πλευρά του περιβόλου της εκκλησίας και στα γύρω σπίτια.

Η μέχρι τότε εξέλιξη και η εκτίμηση της καταστάσεως τον οδηγούσε στο συμπέρασμα, ότι η θέση των Οθωμανών θα επιδεινωνόταν και έδωσε εντολή στους οπλαρχηγούς της δυνάμεώς του να καταλάβουν με τα τμήματά τους επίκαιρες θέσεις, προκειμένου να αποκλείσουν τα δρομολόγια διαφυγής και να παρεμποδίσουν τη δυνατότητα ενισχύσεως των εγκλωβισμένων με άλλες δυνάμεις.

Τη νύχτα της 18ης (ξημέρωμα 19ης) Νοεμβρίου εκδηλώθηκε δριμύ ψύχος με σύννεφα, ομίχλη και βόρειο άνεμο. Τα εχθρικά τμήματα, εκτεθειμένα στο ύπαιθρο, υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες, βρέθηκαν σε μειονεκτική θέση, ενώ οι Έλληνες αντιμετώπιζαν το ψύχος, χρησιμοποιώντας ως καταλύματα τα σπίτια των Αραχωβιτών, επιστρέφοντας εκ περιτροπής στις θέσεις μάχης. Όμως, όσοι (συνήθως όχι όλοι) και όταν επέστρεφαν παρέμεναν στις θέσεις σε επαγρύπνηση πιο λίγο χρόνο. Πολλοί μάλιστα έπιναν άφθονο αραχωβίτικο χλιαρό κρασί, τρώγοντας και λίγες ελιές, από όσες είχαν αφήσει οι Αραχωβίτες, έπεφταν σε βαθύ ύπνο μέσα στα σπίτια και συνεπώς ήταν αναξιόμαχοι.

Οι Οθωμανοί, ενώ αντιλήφθηκαν την απουσία των Ελλήνων από τις θέσεις μάχης, υποψιάσθηκαν, ότι σχεδίαζαν κάποια αιφνιδιαστική ενέργεια και δεν εκμεταλλεύθηκαν την ευκαιρία να εκτοξεύσουν νυχτερινή αντεπίθεση και να επιχειρήσουν διαφυγή. Ασφαλώς, αν ενεργούσαν, η προσπάθειά τους θα ευοδωνόταν. Σε σύσκεψη και σχετική συζήτηση των Μουστάμπεη και Κεχαγιάμπεη δεν εγκρίθηκε η πρόταση διαφυγής, γιατί ο πρώτος θεωρούσε τη φυγή πράξη ατιμωτική και ο δεύτερος έλπιζε ότι ο Κιουταχής θα έστελνε ενίσχυση.

Δεύτερη μέρα της μάχης 19 Νοεμβρίου 1826

Από το πρώτο φως της ημέρας όλα τα ελληνικά τμήματα, με επικεφαλής τους οπλαρχηγούς τους, σύμφωνα με την εντολή του Καραϊσκάκη, η οποία δόθηκε την προηγουμένη, είχαν εγκατασταθεί σε διάταξη περικυκλώσεως της εχθρικής αμυντικής τοποθεσίας. Ιδιαίτερα μέτρα είχαν ληφθεί σε επίκαιρες θέσεις με την κατασκευή μικρών προμαχώνων (θέσεων μάχης), κυρίως στις διαβάσεις και στα δρομολόγια, με μικρά διαστήματα μεταξύ των προμαχώνων, ώστε να αποτραπεί κάθε προσπάθεια διαφυγής.

Από το πρωί άρχισε ανταλλαγή πυρών μεταξύ των αντιπάλων, με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό, χωρίς σημαντικές απώλειες των εχθρικών τμημάτων, γιατί είχαν επίσης κατασκευάσει προμαχώνες, από τους οποίους προστατεύονταν. Τη δεύτερη αυτή ημέρα της μάχης και άλλα φίλια τμήματα με τους οπλαρχηγούς τους καταφθάνουν, σύμφωνα με τις γραπτές εντολές (επιστολές) του Καραϊσκάκη και εγκαθίστανται στα δυτικά υψώματα, επιτυγχάνοντας έτσι αποκλεισμό των δυνάμεων του Μουστάμπεη και από τη δυτική πλευρά.

Τρίτη μέρα της μάχης 20 Νοεμβρίου 1826

Nωρίς το πρωί είχαν φθάσει στην Αράχωβα τα τμήματα των oπλαρχηγών Μακρή, Δράκου, Καλύβα, Αποκορίτη, Γιόλδαση, Κωνσταντή Γρίβα, του Κομνά Τράκα με 150 άνδρες, το οποίο βρισκόταν στο Κωρύκειο άντρο, και τέλος του Σπύρου Μήλιου με περισσότερους από 300 άνδρες, το οποίο είχε παραμείνει στο Δίστομο, με εντολή του Καραϊσκάκη, όταν αναχώρησε για την Αράχωβα με την κύρια δύναμη. Τα τμήματα αυτά καταλαμβάνουν καίριες θέσεις στην περιοχή, συμπληρώνοντας έτσι την περικύκλωση της εχθρικής αμυντικής τοποθεσίας.

Επίσης, μία σημαντική δύναμη συγκροτείται, ως εφεδρεία του Καραϊσκάκη, με ετοιμότητα άμεσης επεμβάσεως, όπου και όταν η εχθρική δραστηριότητα θα παρουσιαζόταν ισχυρή και επικίνδυνη για την εξέλιξη του αγώνα των ελληνικών τμημάτων. Έτσι, οι Έλληνες από αμυνόμενοι που ήσαν έγιναν επιτιθέμενοι και ασκούσαν συνεχή πίεση στην εχθρική αμυντική τοποθεσία και αποτελεσματικό έλεγχο των δρομολογίων διαφυγής ή ενισχύσεως.

Όταν οι πολιορκούμενοι Τουρκαλβανοί επιχείρησαν έξοδον κατά των θέσεων των πολιορκητών, ένας εξ αυτών βρέθηκε για μια στιγμή πλησίον του Καραϊσκάκη, με γυμνό το σπαθί του και ρίχτηκε ξαφνικά εναντίον του για να τον αποκεφαλίσει. Τη στιγμή όμως εκείνη, τον έσωσε από βέβαιο θάνατο ένας ακόλουθός του, ο στρατιώτης Μάραθος από το χωριό Κομποτάδες Φθιώτιδος, που βρέθηκε κοντά του και ο οποίος πρόφθασε και σκότωσε τον Τούρκο σπαθοφόρο, πριν αυτός προλάβει να κατεβάσει το σπαθί του κατά της κεφαλής του Καραϊσκάκη. Έκτοτε, ο Καραϊσκάκης ανεγνώριζε ως σωτήρα του τον ανωτέρω ακόλουθό του. Το επεισόδιο αυτό μεταδόθηκε βραδύτερα στους απογόνους Καραϊσκάκη και Μάραθου, οι οποίοι έτρεφαν μεγάλη συμπάθεια και αγάπη μεταξύ τους.


Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ - ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΡΟΥΜΕΛΗΣ 5 Φεβρουαρίου 1827


Η άλωση του Μεσολογγίου, στις 10 Απριλίου 1826, και η γοργή προέλαση των Τούρκων στη Στερεά Ελλάδα είχαν ρίξει το ηθικό των Ελλήνων σε πολύ άσχημο σημείο. Στην Αθήνα, οι Τούρκοι πολιορκούσαν την Ακρόπολη, η πτώση της οποίας ήταν πια ζήτημα χρόνου.

Στη Ρούμελη, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης διορίστηκε αρχιστράτηγος κι άρχισε την τακτική που τόσο καλά γνώριζε: Τον κλεφτοπόλεμο. Πέφτοντας, αιφνιδιαστικά, πάνω στις τουρκικές εφοδιοπομπές, προκαλούσε μεγάλες καταστροφές και αναζωογονούσε την επανάσταση στη Στερεά. Οι επιχειρήσεις του στέφονταν πάντα με επιτυχία, ανυψώνοντας πάλι το πεσμένο ηθικό.

Ο Κιουταχής άρχισε να ανησυχεί από τη νέα τροπή της κατάστασης. Χρειαζόταν επειγόντως μια νίκη, αν ήθελε να σβήσει την επανάσταση. Ζήτησε από τον Ομέρ πασά της Εύβοιας να εκστρατεύσει ως τα Σάλωνα και να λύσει την πολιορκία που συνεχιζόταν από καιρό.
Μέσα Ιανουαρίου 1827, ο Ομέρ πασάς ξεκίνησε με 2.000 πεζούς και 500 καβαλάρηδες. Στις 17, έφτασε στο Δίστομο που το κρατούσαν τριακόσιοι Σουλιώτες των Κίτσου και Νότη Μπότσαρη. Η τουρκική επίθεση ξεκίνησε αμέσως.

Στη φοβερή μάχη που ακολούθησε, οι Τούρκοι πήραν το κέντρο του χωριού και στράφηκαν προς το ύψωμα του Προφήτη Ηλία, όπου υποχωρούσαν δίχως θύματα οι Σουλιώτες. Με γοργή πορεία, 200 από τους πολιορκητές των Σαλώνων με επικεφαλής τον Γεωργάκη Δράκο, έσπευσαν στο Δίστομο κι ενώθηκαν με τους άλλους. Η ελληνική αντεπίθεση καθήλωσε τους Τούρκους μέσα στο χωριό. Στη μάχη, σκοτώθηκαν ογδόντα Τούρκοι και δυο Σουλιώτες.

Από τη Βελίτσα, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης με 400 άντρες ήρθε να ενισχύσει τους Σουλιώτες. Ανάμεσα σ' αυτόν και στους υπερασπιστές του Διστόμου μεσολαβούσε το τουρκικό στρατόπεδο. Νύχτα, 21 Ιανουαρίου, ακροπατώντας, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και οι 400 του πέρασαν μέσα από το τουρκικό στρατόπεδο, όπου όλοι κοιμούνταν. Είχαν φτάσει στη μέση, όταν τους πήραν είδηση. Μέσα στον πανικό των Τούρκων, οι Έλληνες πέρασαν έχοντας μόνον ένα νεκρό.

Τις επόμενες δέκα μέρες, βασίλευσε η απραξία καθώς οι Τούρκοι περίμεναν ενισχύσεις. Έφτασαν στις 31 του μήνα. Ήταν δυο τάγματα του τακτικού στρατού, με πειθαρχημένη παράταξη και ομοιόμορφες στολές.

Οι Έλληνες δεν είχαν ξαναδεί κάτι τέτοιο και τρόμαξαν. Ο τακτικός τουρκικός στρατός χτύπησε στις 3 Φεβρουαρίου. Στη μάχη που ακολούθησε, οι Έλληνες είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν πως η στολή δεν κάνει τον στρατιώτη. Ο τακτικός στρατός πετσοκόπηκε κι υποχώρησε, αφήνοντας 75 νεκρούς. Από την πλευρά των υπερασπιστών ούτε καν τραυματισμός υπήρξε.

Δυο μέρες αργότερα, στις 5 Φεβρουαρίου 1827, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης διέταξε επίθεση. Ο αιφνιδιασμός πέτυχε απόλυτα. Ο τουρκικός στρατός καταστράφηκε και όσοι επέζησαν, ξεκίνησαν την επομένη, να επιστρέψουν στην Εύβοια. Ήταν η μάχη του Διστόμου που επιτάχυνε την άλωση των Σαλώνων κι επέτρεψε την απελευθέρωση ολόκληρης της Στερεάς, με εξαίρεση το Μεσολόγγι, τη Ναύπακτο και τη Βόνιτσα.

Πηγές

Δημήτρη Φωτιάδη, Επανασταση του '21
"Ο Αφέντης Αϊ Γιώργης της Αράχωβας και το Πανηγυράκι"
της Καλής Γ. Λούσκου και Ευάγγελου Ν. Νικολιδάκη.

Στρατιωτικά κείμενα
Δίστομο
Αράχωβα

Μεγάλες προσωπικότητες του Διστόμου - Ιωάννης Λουκά Μπάρλος και Γεώργιος Λουκά Μπάρλος

Μπάινω σε ένα πολύ δύσκολο έργο που θέλει έρευνα μελέτη και κόπο ως εξυπακούεται.
Στενοχωριέμαι πολύ που είναι όλοι ή σχεδόν όλοι, και ειδικά οι νεώτεροι, ανημέρωτοι χωρίς να φταίνε βέβαια.
Έχω παραπονεθεί πολλές φορές που δεν υπάρχει ένα βιβλίο που να εμπεριέχει όλα τα στοιχεία με φωτογραφίες και με ντοκουμέντα ή και αφηγήσεις των απογόνων όλων αυτών. Έτυχε να γράψω πριν από μήνες το βιογραφικό του Δανιήλ Γαμβρίλη επειδή ήταν Προπάππος μου και έχω στα χέρια μου ντοκουμέντα, αν δεν είχα;
Έτσι και τώρα λοιπόν έχω πάλι τυχαία μια παλιά φωτογραφία του Ιωάννου Λουκά Μπάρλου ( φώτο 2 ), εξ' ού και η οδός που περιγράφω σε παλιότερα άρθρα και συγκεκριμένα στα φωτογραφικά μου άλμπουμ.
Ο άνθρωπος αυτός με πρόγονο ιατροχειρούργο και φιλόσοφο, αποκάλυψε τον βωξίτη στην Ελλάδα.
Αν δεν ήταν αυτός η ρώτα της βιομηχανίας, τουλάχιστον στην περιοχή μας θα ήταν αλλιώς.
Όπως γράφει και η λεζάντα της φωτογραφίας που βρήκα σε ένα φυλλάδιο της δεκαετίας του 60' γράφει '' Ο αείμνηστος Ιωάννης Λ. Μπάρλος μεταλλειολόγος, αποκαλύψας το έτος 1917 τον βωξίτην της χώρας μας''.

Ώσπου μπήκαν οι ξένοι ( Γάλλοι αποικιοκράτες )

Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκαν στο Δίστομο σαν κέντρο εκμεταλλεύσεων οι πρώτες εταιρείες που τις ανέλαβαν οι απόγονοί του, και είχε και ως συνέπεια την αποικιοκρατική και βίαιη εγκατάσταση των Γαλλικών συμφερόντων και την κατάστροφη της Διστομίτικης Παραλίας.
Αυτό ήταν το ''ευχαριστώ'' της τότε Δεξιάς κυβέρνησης που συνεργάστηκε στενά με την Γαλλική κυβέρνηση και συνάμα στυγνά κατά των συμφερόντων μας. Το ''ευχαριστώ'' στους Διστομίτες και δη στον Ιωάννη Μπάρλο που τους αποκάλυψε την πρώτη ύλη.
Ο Ιωάννης Μπάρλος ήταν κι αυτός Φιλόσοφος πέρα από Μεταλλειολόγος, γιός του Διστομίτη Ιατροφιλόσοφου Λουκά Μπάρλου που έχει αφήσει και σημαντικά συγγραφικά ιστορικά έργα για την περιοχή μας γραμμένα στην Αρχαΐζουσα που μετέφρασε ο διανοούμενος Διστομίτης Στάθης Σταθάς.
Θα αναφερθώ αναλυτικότερα στον Λουκά Μπάρλο αλλά και στις άλλες Διστομίτικες προσωπικότητες του χτες και του σήμερα.
Στην πρώτη φωτογραφία ο αδερφός του, Γεώργιος Λ.Μπάρλος, ''Γενικός διευθυντής της Εταιρείας και αποκλειστικός μέτοχος'', όπως λέει και η δεύτερη λεζάντα.
Γι' αυτήν την εξ' ίσου απέραντη προσωπικότητα θα μιλήσουμε σε άλλο άρθρο.

Μεγάλες προσωπικότητες του Διστόμου - Δανιήλ Γαμβρίλης-Μία απ' τις πολλές Διστομίτικες προσωπικότητες ανά τον κόσμο 1885-1963

Όπως είπα πριν από δύο μέρες, θα ασχοληθούμε με τον γνήσιο Διστομίτη Δανιήλ Γαμβρίλη.
Τον γνωρίζουμε απ' τον πρώτο όροφο του παλαιού Δημοτικού Σχολείου ( Νυν πνευματικό κέντρο. Ο δεύτερος όροφος ανήκει στον Γεώργιο Λουκά Μπάρλο, άλλον Διστομίτη ευεργέτη ), κι απ' την πλατεία Δανιήλ Γαμβρίλη ( Κάτω πλατεία-Ένα τμήμα της ).

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ 

( Σύμφωνα με το βιβλίο που φαίνεται στην εικόνα )

ΣΥΝΤΟΜΗ ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΑ

ΥΠΟ Δ.ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

''Ο Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης Δανιήλ Γαμβρίλης, κατά κόσμον Νικόλαος Γαμβρίλης, γιος του Λουκά και της Αμαλίας γεννήθηκε στην γραφική Κωμόπολη του Διστόμου, νομού Αττικής και Βοιωτίας της Ελλάδος , την 12 Φεβρουαρίου του 1885.
Σε ηλικία πέντε ετών τάχθηκε , λόγω κλονισμού της υγείας του, και αφιερώθηκε από την λίαν ευσεβή μητέρα του στην Ιερά Αυτοκρατορική Μονή του Οσίου Λουκά όπου μόναζε ο αδερφός της Μιχαήλ Οικονόμου.
Τα πρώτα γράμματα και τις πρώτες χριστιανικές αρχές και βάσεις, διδάχθηκε από τον Ιερομόναχο Διστομίτη Δανιήλ Κίνια όπου διέμενε εκεί.
Έπειτα φοίτησε στα Ελληνικά σχολεία Αράχωβας και Λιβαδειάς απ' τα οποία αποφοίτησε τιμητικώς και εγγράφηκε για ανώτερες σπουδές στο 2ο Γυμνάσιο Πατρών.
Λόγοι όμως ανώτεροι της θέλησης του τον εξανάγκασαν να διακόψει τις περαιτέρω σπουδές του και να επανέλθει στη Μονή της μετανοίας του στην οποία έγινε μοναχός το σωτήριο έτος 1910 με το εκκλησιαστικό όνομα Δανιήλ.
Την 4η Σεπτεμβρίου 1912, σταθμός σημαντικός στον μετέπειτα δρόμο της ζωής του, εκπληρώθηκε ο πόθος της φίλτατης μητέρας του.
Χειροτονήθηκε Ιεροδιάκων από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας Συνέσιου στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και τοποθετήθηκε για υπηρεσία στον Μητροπολιτικό Ναό της Λιβαδειάς.
Στην θέση παρέμεινε για δύο χρόνια μετά το πέρας των οποίων επέστρεψε και πάλι στην Μονή από όπου προερχόταν, έχοντας διορισθεί Σύμβουλος.
Την 18 του μηνός Δεκεμβρίου του 1916 χειροτονήθηκε από τον ίδιο τον Μητροπολίτη, Πρεσβύτερος στον Ιερό Ναό Εισοδείων της Θεοτόκου της Λιβαδειάς και διορίσθηκε το 1918 από το ηγουμενικού Συμβούλιο της μονής Ιερατικός Προϊστάμενος στο Μετόχι της Πάτρας όπου βρισκόταν εκεί Ναός τιμώμενος στο όνομα του Ευαγγελιστή Λουκά.
Αφού παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 1921 διατάχτηκε από τον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδος αείμνηστο Δημήτριο Γούναρη, να μεταβεί στην Αμερική για σπουδαία Εθνική υπόθεση.
Αφού περατώθηκε η αποστολή του και βλέποντας την μέγιστη ανάγκη την οποία είχε η Ορθόδοξος Εκκλησία μας, παράτεινε την διαμονή του στην αρχή προσωρινά και έπειτα επ' αόριστον ακολουθώντας ως πιστός στρατιώτης τη φωνή της ιερατικής του συνείδησης και της Ελλάδας.
Η πρώτη κοινότητα στην οποία τοποθετήθηκε στην Αμερική σαν Ιερατικός Προϊστάμενος υπήρξε η Κοινότητα των Αγίων Πάντων της πόλης Joliet.
Ο Ναός που βρήκε τις πρώτες μέρες της τοποθέτησής του δεν ήταν πάρα μία ετοιμόρροπη οικία πρόχειρα επισκευασμένη.
Με την χαλύβδινη θέληση που τον διέκρινε και τον διακρίνει πάντοτε και με την βοήθεια, ηθική και υλική, των λίγων αλλά ευσεβών ενοριτών μετέβαλε εντός ολίγου την οικία αυτή σ' ένα ευπρεπή, ευπαρουσίαστο και αξιοζήλευτο οίκο του Θεού με συμπλήρωμα απαραίτητο ένα Ελληνικό απογευματινό Σχολείο.
Έχοντας βάση την Κοινότητα του Joliet, μετέβαινε τακτικά στην γειτονική πόλη του Kankakkee στην οποία κατόπιν τεράστιων προσπαθειών συγκέντρωσε τους διασκορπισμένους απόδημους Έλληνες αδερφούς μας και έκτισε με την βοήθεια τους τον εκεί περικαλή Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπως και Ελληνικό Σχολείο στο οποίο μάλιστα δίδαξε για μεγάλο διάστημα.
Αφού υπηρέτησε στην Κοινότητα Joliet με επιτυχία μετατέθηκε τον Μάιο του 1927 και τοποθετήθηκε Ιερατικός Προϊστάμενος του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου, δεύτερου ναού της Κοινότητας της Αγίας Τριάδας τότε, στον οποίο βρίσκεται και σήμερα προσφέροντας συνεχώς και αδιαλείπτως τις πολύτιμες υπηρεσίες του.
Αφού τοποθετήθηκε σαν Ιερατικός προϊστάμενος μιας νέας Κοινότητας βρέθηκε μπροστά σε ένα παμπάλαιο και ακαλαίσθητο κτίριο το οποίο έφερε το όνομα ναός, μ' εκκλησίασμα σχεδόν ανύπαρκτο όμως δεν έχασε ποτέ το θάρρος και την πίστη του.
Με την βοήθεια του Προστάτη της Εκκλησίας του, του Αγίου Νικολάου, και του Παντοδύναμου Θεού μας, και αφού αγωνίστηκε με πολλούς τρόπους κατόρθωσε μέσα σε λίγα χρόνια να ανυψώσει την Κοινότητα, χωρίς υπερβολή απ΄το μηδέν στο ζενίθ, και να καταστήσει σεβαστή και υπολογίσιμη σε όλους τους ομογενείς της πόλης του Σικάγου και γενικώς της Αμερικής.
Στην θέση του παμπάλαιου κτιρίου που παρέλαβε για ναό από την γειτονική Κοινότητα της Αγίας Τριάδος ανύψωσε με την βοήθεια των υπέροχων σε ψυχικό και ηθικό κόσμο ενοριτών του τον ωραιότερο από απόψεως εσωτερικής διακόσμησης και ρυθμού Ναό.
Δημιούργησε Ελληνικό απογευματινό Σχολείο , με άριστο εκπαιδευτικό προσωπικό, και 100 - 150 μαθητές ετησίως, το οποίο διεύθυνε με επιτυχία επί είκοσι χρόνια.
Παράλληλα με το Ελληνικό Σχολείο δεν ξέχασε να οργανώσει και θαυμάσιο Κατηχητικό στο οποίο οι νεαροί βλαστοί της ενορίας λάμβαναν και λαμβάνουν τα πρώτα φώτα, τις πρώτες βάσεις της Ορθόδοξης Πίστης και των Εθνικών μας Παραδόσεων.
Εργάτης ακούραστος έδωσε τον εαυτό του, την ψυχή του, ολοκληρωτικά στην Κοινότητα του Αγίου Νικολάου. Είναι πολλοί οι ενορίτες του από τους παλαιότερους που τον θυμούνται την εποχή της ανοικοδόμησης του Ιερού Ναού, με το μυστρί στο χέρι και τους ασβέστες στο πρόσωπο και στα μαλλιά, να βοηθάει κι αυτός εργάτης μες τους εργάτες στο δύσκολο έργο του κτισίματος.
Και είναι ακόμα πολλοί που τον είδαν σαν φάντασμα μέσα στις άγριες νύχτες του χειμώνα να γυρνά από πόρτα σε πόρτα για να συγκεντρώσει το απαραίτητο ποσό που απαιτείτο για να πληρωθεί το χρέος της ανοικοδόμησης.
Τον ενορίτη του δεν συνήθιζε να τον βλέπει μόνο όταν είχε ανάγκη η Εκκλησία.
Τον έβλεπε πάντοτε και τον παράστεκε σαν στοργικός πατέρας στις εργασίες του, στα προβλήματά του, στην οικογένειά του και γενικά σε όλη την κοινωνική ζωή του σαν να ήταν κάτι δικό του, κάτι από τον ίδιο του τον εαυτό.
Έφθανε πάντοτε την ώρα που την είχε ανάγκη είτε οικονομικά είτε ηθικά.
Την άρνηση δεν την είχε ακούσει κανείς ακόμα από το στόμα του.
Πάντα είναι έτοιμος να δώσει κι από το υστέρημά του ακόμα, εάν δεν είναι αρκετά τα περισσεύματα.
Με την πίστη βαθιά ριζωμένη στην γεμάτη αγάπη και καλοσύνη ψυχή του, έφτιαξε το σημερινό μεγαλούργημα της Κοινότητας του Αγίου Νικολάου που όλοι μας καμαρώνουμε και θαυμάζουμε ατενίζοντας το.
Αφού αναγνωρίστηκε η μεγάλη του αξία απ' τους ανωτέρους του διορίστηκε και υπηρέτησε την Εκκλησία του Χριστού μας στην Αμερική σε πολλές καίριες θέσεις και δη ως Αρχιεπισκοπικός Επίτροπος της 2ης Επισκοπικής Περιφέρειας έχοντας αποσπάσει τους επαίνους των εκάστοτε Αρχιεπισκόπων Αμερικής κ.κ Αθηναγόρα νυν Πατριάρχη, του αείμνηστου κυρίου Μιχαήλ και σήμερα του Σεβασμιότατου κ.κ Ιακώβου.
Χαρακτηριστικό επίτευγμα της δημιουργικής του δραστηριότητας θα παραμείνει ο τρόπος της αγοράς του Σχολικού συγκροτήματος όπου σήμερα στεγάζονται, το Ελληνικό Σχολείο  ''Ο Όμηρος'' το Κατηχητικό Σχολείο, και η αίθουσα των διασκεδάσεων. Νομίζουμε πως αξίζει τον κόπο να το αναφέρουμε.
Πριν από δεκαπέντε χρόνια περίπου, μερικοί ευκατάστατοι ενορίτες της Κοινότητάς του λάμβαναν ένα λακωνικό τηλεγράφημα στο οποίο παρακαλούνται να προσέλθουν σε συνεδρίαση για κάποια σπουδαία και σοβαρή υπόθεση.
Όταν μετέβησαν στον τόπο που τους είχε καθοριστεί βρήκαν τον Πανοσιολογιότατο Αρχιμανδρίτη τους Δανιήλ Γαμβρίλη να τους προσμένει ανυπόμονα. Χωρίς να χάσει καιρό αμέσως τους ανάπτυξε τον σκοπό του και τα σχέδια του.
''Χρειαζόμαστε ,τους είπε, ένα Σχολικό συγκρότημα για τα παιδιά μας για το μέλλον της φυλής μας και τώρα μας παρουσιάστηκε η ευκαιρία.
Α πό μας εξαρτάται η αγορά του ή μη. Δεν πρέπει να ολιγωρήσουμε.''
Πρώτος δε κατέθεσε δωρεάν απ' το υστέρημα του 2000 δολάρια για την αγορά αυτή.
Το παράδειγμα του μιμήθηκαν αμέσως και οι 21 παρευρεθέντες και έτσι σε μία και μόνο νύχτα συγκεντρώθηκε το ποσό των 31000 δολαρίων στο οποίο συμπληρώθηκαν την επόμενη
24000 δολάρια ακόμα τα οποία δόθηκαν για την άμεση αγορά του τόσου υπέροχου κτιριακού συγκροτήματος των Σχολείων μας και των κοινοτικών αιθουσών μας.
Νομίζουμε ότι αυτή η ενέργεια του θα παραμείνει πάντοτε στην ιστορία του Ελληνισμού της Αμερικής ως φωτεινό παράδειγμα προς μίμηση.
Στην Κοινότητά μας οργάνωσε μια άριστη σε δράση Φιλόπτωχη Αδελφότητα η οποία πολλές φορές βοήθησε τους φτωχούς και αδύνατους όπως και την Εκκλησία, τον Σύνδεσμο Νεανίδων ''Ζωοδόχος Πηγή'', την Ιερά Φλόγα των Νέων, την χορωδία η οποία είναι μία απ' τις καλύτερες του Σικάγου και το Ladies Auxiliary.
Σοβαρό έργο του αριστούργημα όπως εκτιμήθηκε και η δημιουργία της τόσο υπέροχης κινηματογραφικής ταινίας The Grecian Panorama. Όσοι παρακολούθησαν την ταινία αυτή οφείλουν να ομολογήσουν την τεράστια αξία της τόσο από θρησκευτικής όσο και εθνικής άποψης.
Μέσα σε δύο ώρες ο θεατής μπορεί να δει τόσα όσα δεν θα μπορούσε να δει μέσα σε ένα χρόνο περιοδείας.
Ταυτόχρονα με την Κοινότητα του Αγίου Νικολάου οργάνωσε και την γειτονική Κοινότητα του Αγίου Σπυρίδωνα Σικάγου. Οι παλιότεροι ενορίτες αυτής της κοινότητας τον θυμούνται με συγκίνηση και δεν αφήνουν ευκαιρία που να μη του εκδηλώσουν έμπρακτα την απέραντη ευγνωμοσύνη τους.
Χαρακτήρας ανήσυχος και δημιουργικός όπως είναι δεν περιορίστηκε μόνο στον εκκλησιαστικό τομέα αλλά επεκτάθηκε και στον εθνικό και κοινωνικό.
Στην διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου όταν η Πατρίδα μας η Ελλάδα βρέθηκε κάτω από το τέλμα των βαρβάρων κατακτητών του Άξονα Ιταλών και Γερμανών, κατέστη λόγω της θέσης του ως Αρχιεπισκοπικός Επίτροπος, Πρόεδρος διαφόρων επιτροπών οι οποίες αγωνίστηκαν για την αναγνώριση των δικαίων της μαρτυρικής Πατρίδας μας και την οικονομική ανόρθωση της.
Ίδρυσε την ομοσπονδία Στερεάς Ελλάδος και κατέστη για καιρό ύπατος Πρόεδρος της.
Στην διάρκεια της Προεδρίας του διενεργήθηκε έρανος και στάλθηκαν τρία φορητά νοσοκομεία στους τρεις νομούς της Στερεάς Ελλάδος.
Σε συνεργασία με το τμήμα Αθανάσιος Διάκος της Νέας Υόρκης φρόντισε και στάλθηκαν στα νοσοκομεία Άμφισσας και Λάρισας νοσοκομειακά ήδη και μηχανήματα αξίας 17000 δολαρίων.
Μ' αυτά τα έξοδα ανοικοδόμησε στον τόπο της γέννησης του το Δίστομο και στην μνήμη των γονέων του αρτιώτατο Δημοτικό Σχολείο το οποίο σήμερα θαυμάζεται απ΄όλους.
Βοήθησε κάθε καλλιτεχνική κίνηση συνολικά και μεμονωμένα γιατί πίστευε και πιστεύει ότι ο εκάστοτε καλλιτέχνης δίνει ολοκαύτωμα τον εαυτό του για την εμφάνιση της φυλής μας στο εξωτερικό.
Η εθνική και κοινωνική του αυτή δράση τιμήθηκε δεόντως γι αυτό κι Βασιλιάς των Ελλήνων Παύλος ο Ά ευδόκησε και απένειμε σ' αυτόν τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος Γεωργίου του Ά, ο δε Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας τον τίμησε με το Πατριαρχικό Οφφίκιο.
Με απόφαση της Συνόδου κατέστησε τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Πατριαρχικό Σταυροπηγιακό προσκύνημα στην Αμερική και έδωσε στον ηγούμενο Αρχιμανδρίτη Δανιήλ Γαμβρίλη το δικαίωμα να φέρει κατά τις ιερές ακολουθίες Μανδύα και Ποιμαντορική ράβδο.
Επίσης και πάρα πολλοί Αμερικάνοι επίσημοι τον έχουν τιμήσει επανειλημμένως για την δράση του στην Αμερικάνικη κοινωνία.
Με την ζωή του γεμάτη δράση έκανε και όλους τους γνωστούς του και τους ενορίτες του να τον μιμηθούν γι αυτό βλέπουμε σήμερα πολλούς ευκατάστατους ενορίτες να τον σέβονται και να τον εκτιμούν όχι ως Ιερέα τους αλλά ως ενισχυτή και καθοδηγητή τους.
Όποιος έτυχε για λίγο να ζήσει μαζί τους είδε την ζωή πολύ διαφορετικά. Ένοιωσε το αληθινό της νόημα και θέλει να ζήσει να χαρεί και να δημιουργήσει.
Απογοήτευση για τον Αρχιμανδρίτη Δανιήλ Γαμβρίλη δεν νομίζουμε να υπήρξε ποτέ γιατί δεν την είχε, δεν την χωρούσε η γεμάτη ζωτικότητα ψυχή του.
Και σήμερα ακόμα πολλοί από μας στην ηλικία του νοιώθουμε τον εαυτό μας αποστρατευμένο από κάθε εκδήλωση της ζωής μας, γι' αυτόν όμως δεν ισχύει το ίδιο. Ακμαίος, θαρραλέος, ατενίζει το μέλλον λέτε και τώρα αρχίζει την ζωή. Εύγε του. Και μακάρι αυτό να γίνεται για πάντα για το καλό της Κοινότητας του Αγίου Νικολάου η οποία φέτος γιορτάζει τα πενήντα χρόνια της ιερατικής του ζωής.
Χρόνια πολλά Αρχιμανδρίτα Δανιήλ Γαμβρίλη και ο παντοδύναμος Θεός να σε έχει πάντοτε γερό και δυνατό για να γιορτάσουμε μαζί και την εκατονταετηρίδα της διακονίας σου στην Εκκλησία''

Ο Δανιήλ Γαμβρίλης πέθανε το 1963.

Άλλες φωτογραφίες